De studio is de plek waar jouw muziek wordt vereeuwigd. Een goede demo kan voor jouw band meer optredens opleveren en een hit kan je totale wereld op z’n kop zetten. Het opnemen van muziek in een studio is een van de leukste dingen om te doen, maar er komt ook meer bij kijken dan je vooraf zou denken. Vandaar dat ik je enkele praktische tips wil geven voor het spelen en opnemen in een studio.
In feite kun je het studioproces in 3 fases opdelen:
- Pre-opname
- Opname
- Post-opname
Met pre-opname bedoel ik de voorbereiding. Deze fase omvat alles wat er moet gebeuren voordat jullie als band de studio ingaan en ik kan je alvast verklappen: dat is meer dan alleen de nummers oefenen! Laten we de drie hierboven genoemde fases stuk voor stuk doorlopen, zodat je een soort handboek bij de hand hebt als je besluit de studio in te gaan.
Nog geen band? Lees hier hoe je een band kunt beginnen
Wat te doen voordat je de studio ingaat?
Er moet natuurlijk een reden zijn dat het onderwerp ‘studio’ ter sprake is gekomen. Logischerwijze heb je een paar vette nummers die je wilt opnemen, maar met welk doel? Gewoon om jullie muziek te vereeuwigen? Of voor marketingdoeleinden? Dat soort vragen zijn ontzettend belangrijk om te beantwoorden voordat je ook maar een cent uitgeeft aan studiotijd. Anders zou het zomaar weggegooid geld kunnen zijn.
Redenen om de studio in te gaan
Laten we dus beginnen om te kijken WAAROM jullie de muziek op willen nemen. Aan de hand van die vraag kun je namelijk bepalen welke nummers jullie willen opnemen. Een demo (2-4 nummers) wordt bijvoorbeeld voornamelijk ingezet voor promotionele doeleinden en met een heus album probeer je als band een extra zakcentje te verdienen. Of misschien vinden jullie het gewoon leuk om de muziek professioneel op te nemen. In het algemeen zijn dit dus de drie redenen om als band de studio in te duiken:
- Promotionele doeleinden: Veel bands nemen tegenwoordig demo’s op. Daarmee kunnen ze hun muziek makkelijk verspreiden. Zo’n demo bestaat vaak uit 2-4 nummers. Deze kun je vervolgens een paar honderd keer op CD laten drukken en vervolgens kun je deze demo’s aan radiostations, podiumbazen of andere mensen uit de muziekindustrie geven. Let op: Jullie zijn lang niet de enigen die dit doen. De kans dat jullie er als band worden uitgepikt is enorm klein. Maargoed, nooit geschoten…
- Album opnemen: Dit wordt tegenwoordig niet zo vaak meer gedaan als vroeger. CD’s worden nauwelijks meer verkocht. Streamingdiensten als Spotify en Deezer zijn nu natuurlijk hip en happening. Disclaimer: Het opnemen van een heel album is erg duur! Gelukkig worden er in Nederland veel bandwedstrijden georganiseerd. In sommige wedstrijden kun je als band ook studiotijd winnen. Dat is dus een uitgelezen kans om een (deel van een) album op te nemen. Met mijn vroegere band hebben we weleens 2 dagen studiotijd gewonnen. Daaruit is toen ons eerste album ontstaan.
- Voor de ervaring: Los van welke doelstelling dan ook is het gewoon erg tof om met je band de studio in te gaan, zeker als je band uit vrienden bestaat. De hele ambiance, de ervaring, de verhalen en de andere wereld waarin je je tijdens studio-opnames bevindt… Dat zijn zaken die je nooit meer vergeet. En ik kan uit ervaring zeggen dat het een ‘experience of a lifetime’ is!
Een studio (be)zoeken
Studio’s zijn er in allerlei soorten en maten. Ga dus op zoek naar een studio die past bij jullie muziek en kijk daarbij ook naar wat de producer zoal produceert. Het is bijvoorbeeld af te raden om als metalband naar een studio te gaan die vooral ervaring heeft met jazz of R&B. Als metalband wil je natuurlijk dat een producer weet hoe drums, gitaren en vocals in metalmuziek “horen” te klinken. Doe dus goed onderzoek naar de studio.
Waarschijnlijk hebben jullie dit onderzoek op internet uitgevoerd en dat is ook niet meer dan logisch. Toch zou ik willen aanraden om jullie top 3 studio’s eens in het echt te bezoeken. Op die manier kunnen jullie de studio van binnen en van buiten bekijken en kunnen jullie gelijk even een praatje maken met de producer.
Een studio huren
Als je van plan bent om de studio in te gaan, is het heel belangrijk dat je van tevoren bedenkt wat het doel is van je opname. Dit kan je namelijk een hoop geld schelen. Een demo om bij lokale cafés uit te delen om optredens te regelen hoef je niet in een dure professionele studio op te nemen. Dat is namelijk nogal duur met het oog op het doel. Een goedkope budgetstudio is hierbij voldoende.
Het doel is namelijk om jullie muziek vast te leggen om aan lokale cafés te laten horen. Het gaat hier dan niet om perfecte opnames, maar meer om de café-eigenaar een idee te geven van jullie muziek.
Als je jullie muziek naar platenmaatschappijen wilt sturen, dan kun je naar een wat duurdere studio toe. Hierbij gaat het namelijk ook meer om platenbazen een idee te geven van jullie talent en muziek, dan om een perfecte opname. Maar omdat jullie toch enigszins professioneel willen overkomen, geef je iets meer geld aan de opname uit.
Een professionele studio raad ik je alleen maar aan als je al bij een platenmaatschappij zit en je een echt landelijke tour gaat plannen. Hiervoor moet je dus al naam hebben gemaakt.
Studioprijzen
Studio’s gebruiken doorgaans een dagtarief. Inclusief pauzes is een opnamedag zo’n 10 uur. Daarnaast kun je extra uren kopen voor extra opnames. Maar dit raad ik je ook niet aan. Houd je gewoon aan de opnamedag en wees dan tevreden met het resultaat. Daarom is het ook zo belangrijk om supergoed te oefenen, zodat jullie aan de opnamedag genoeg hebben. Scheelt een hoop tijd, geld en ellende.
Meestal krijg je bij het dagtarief een geluidstechnicus inclusief. Maar je kunt er ook voor kiezen je eigen technicus mee te nemen. Spreek dit van tevoren af met de studiobaas om verwarring te voorkomen.
Aan het einde van de opname-periode krijg je de opnames mee (als er betaald is). Je krijgt vaak meerdere versies op CD:
- De master
- De zang-track
- De instrumentale track
Controleer je apparatuur
Geloof het of niet, dit wordt vaak genoeg vergeten. Check je gear voordat je de studio ingaat! Een snaar van een gitaar kun je ter plekke nog wel wisselen, maar als er bij de drummer een scheurtje in z’n bekken zit, kun je dit niet zo 1-2-3 repareren. Je spullen moeten dus in topconditie zijn. Als je als drummer je vellen vervangt of laat vervangen, doe dit dan minstens een week voordat je de studio ingaat. In die week kun je het vel of de vellen nog even inspelen.
Daarnaast is het voor elk bandlid aan te raden om een packlist te maken. Zo vergeet je niets mee te nemen. drummers kunnen bijvoorbeeld aan het volgende denken: Extra stokken, misschien zelfs extra vellen, een stemsleutel, dempers, een deken voor in je bassdrum (je weet maar nooit wat beter klinkt in de studio). Gitaristen moeten natuurlijk van tevoren controleren of al hun apparatuur werkt. Een kapot effectpedaal is uiteraard niet prettig. Daarnaast moeten ze eigenlijk het gebruikelijke meenemen, net als bij een optreden. Denk hierbij dus aan extra snaren, plectrums en een extra gitaar. Maak voor jezelf dus een lijst met wat je allemaal nodig hebt voor jouw instrument.
Tijdens de studio-opnames
Alle voorbereidingen zijn getroffen en de tijd om daadwerkelijk de studio in te gaan is aangebroken. Dus, auto’s inladen en op naar de studio! Waarschijnlijk hebben jullie de studio van tevoren al eens bekeken. Toch is het nu ‘voor het echie’.
Precisie
In de studio probeer je elk detail van een nummer zo goed mogelijk vast te leggen. Het gaat hier echt om het verschil tussen een snare in het midden of net-niet-in-het-midden raken. Live zul je dit niet zo merken, maar in de studio hoor je alles. WERKELIJK alles. Een eerste tip die ik je alvast kan geven is: oefen op de continuïteit van je (drum)spel. Je gaat het ongetwijfeld horen als jij niet elke slag met dezelfde kracht en op hetzelfde punt raakt en dat doet natuurlijk afbreuk aan de kwaliteit.
Meersporenrecorder
Op een opname wil je natuurlijk dat alles zo perfect mogelijk klinkt. Het enige probleem is dat als je met meerdere personen speelt (wat in een band logisch is), niet iedereen alles in een keer perfect speelt. De drummer heeft in een nummer misschien een misslag, of de gitarist timed een solo net niet helemaal lekker. Dat is ook de charme van live spelen. Dat het ‘echt’ klinkt. Maar in een studio wil je dat alles perfect is getimed en gespeeld. Hoe krijg je dat voor elkaar?
Daarvoor gebruiken veel band en studio’s een meersporenrecorder. Je neemt dan alle instrumenten op, maar later kun je een enkele partij of zelfs een deel van een enkele partij apart over de oorspronkelijke opname opnemen. Je kunt daardoor alles precies goed spelen. Soms kost het wel 20 takes voordat je een gitaarsolo goed op hebt genomen. Ook kun je achteraf geluidsniveau’s en stereo aanpassen. Het resultaat is dus dat je wel lekker live klinkt, maar dat alles geluidstechnisch perfect is.
Studiojargon
Zoals in veel vakgebieden hebben producers hun eigen vaktaal. Een studio bestaat bijvoorbeeld uit een opnameruimte en een controlekamer (control room).
Daarnaast wordt de muziek natuurlijk opgenomen met microfoons. Deze microfoons moet je ergens plaatsen. Ambience miking is dat microfoons iets verder van de geluidsbron worden geplaatst en dus het omgevingsgeluid (ambience) kunnen meenemen. Daarmee klinkt het geheel weer meer ‘live’. Close miking is juist het tegenovergestelde, waarbij de microfoon heel dicht op de geluidsbron wordt geplaatst.
Je begint een opname vaak met het opnemen van de basis, wat bestaat uit drums en bas. Die moeten eerst goed staan, zodat de gitarist, sologitarist, toetsenist en zanger zich op een perfecte basis kunnen focussen tijdens hun opnamen. De opnamen van de overige muzikanten worden overdubs genoemd De drummer krijgt vaak beschikking over een clicktrack, waarmee je heel strak kunt spelen.
In onderstaand filmpje kun je goed zien wat er allemaal bij komt kijken om drums op te nemen:
Nog meer jargon
Je wilt vaak dat jouw take na 1x meteen goed is, maar ik verzeker je: dat gaat je niet lukken. Als je een take helemaal opnieuw moet/wilt opnemen heet dat ‘from the top‘. Indien je slechts een bepaald deel wilt overdoen, dan kan de producer ergens inprikken.
Stel je hebt bijvoorbeeld 5 takes opgenomen, dan kan de producer ook gaan compen. Dan knipt de producer alle goede stukken uit de 5 stukken bij elkaar tot een perfect geheel. Dit kan natuurlijk ook met 10 takes of 20 takes.
Om veel tijd en geld te besparen is het dus heel belangrijk dat je de nummers die je als band wilt opnemen eindeloos gaat oefenen. Elke drumbeat die je speelt en elke crash die je speelt moet je precies weten. Breaks kun je ook tot in de puntjes oefenen, maar ikzelf ben daar niet zo’n fan van. Breaks kun je overlaten aan je eigen improvisatie. Wel zul je merken dat als je een nummer heel vaak oefent, je een bepaalde feeling voor breaks krijgt die bij dat nummer passen.
Er zijn natuurlijk nog veel meer termen te bedenken, maar ik denk dat dit voor de basis voorlopig voldoende is.
Digitaal of analoog opnemen?
Tegenwoordig is digitaal opnemen het makkelijkst en het snelst. En geluidsbestanden zijn niet eens zo groot. een monospoortrack is ongeveer 5 MB per minuut. Als je zelf muziek gaat opnemen raad ik je aan om met een PC met werkgeheugen van 512 MB te werken.
Bekende programma’s om mee te werken zijn:
Hierbij is aan te raden om met de officiële versies te werken en dus niet met gekraakte versies. De officiële versies zijn namelijk veel stabieler en geven geen foutmeldingen.
Qua kabelwerk en geluidskaarten verwijs ik je graag door naar een expert. Ik weet daar te weinig van af om je tips voor te geven.
Het analoog opnemen is het opnemen van muziek op een geluidsband. Deze techniek wordt niet meer veel toegepast. Vrijwel alle professionele muziekstudio’s werken volledig digitaal. Sommige muzikanten zweren echter bij analoge opnames, omdat ze puurder en rauwer klinken. Dat ‘perfecte’ digitale past wellicht niet bij hun muziek.
Als je hier zelf mee aan de slag wilt, dan moet je echt weten wat je doet. Ik raad je daarom aan om gewoon lekker naar een professionele studio te gaan. Die mensen weten wat hun vak inhoudt en zij kunnen jouw opname echt wel dat karakteristieke effect meegeven.
Zorg voor jezelf
Dit klinkt heel erg moederlijk, maar zo’n opnamedag duurt LANG en is zowel mentaal als fysiek slopend. Het is dus belangrijk om goed voor jezelf te zorgen. Drink genoeg (water) en eet genoeg, rust uit als je merkt dat je moe wordt en kijk niet te diep in het glaasje. Het is natuurlijk gezellig om ’s avonds na het opnemen even een biertje te doen, maar als je op opnamedag 2 met een houten kop in de studio verschijnt, zullen je bandgenoten en de producer je dit niet in dank afnemen. Zoals gezegd hoor je in de studio ALLES en als jij niet scherp bent, dan ga je dit ook horen.
Overige studiotips
Je hoeft je tijdens opnames absoluut niet al te druk te maken over al deze vaktermen. De producer al je echt niet overladen met al deze termen. Luister naar zijn/haar instructies en wees als muzikant niet te eigenwijs. Hij hoort de muziek tijdens het opnemen anders (en veel beter) dan jij. Focus jij je gewoon op het spelen van het nummer en laat de producer zijn werk doen. Het komt de sfeer en daarmee de muziek echt niet ten goede als er gekibbel tussen de producer en een van de muzikanten ontstaat.
En als belangrijkste tip wil ik meegeven: HAVE FUN! Zo vaak zul je niet in de studio zijn en zoals ik in het begin van dit artikel al heb gezegd, is het zo’n vette ervaring met z’n allen. Geniet er vooral ook van. Een opnamedag duurt lang, maar het is echt een ervaring om nooit meer te vergeten.
Na de studio-opnames
Ahhh, de opnames zitten erop. Eerst lekker naar huis en alles bespreken. Hoe is het gegaan? Wat ging er goed? Wat ging er fout? Nu is het tijd om de zogenaamde master te maken. Daarbij gaan jullie als band samen met de producer alle puntjes op de i zetten. De volumeniveaus worden uitgebalanceerd, de sounds van de instrumenten kan nog iets aangepast worden etc. Verwacht hier echter geen wonderen meer. Je kunt in dit proces niet je drumstel opeens als het drumstel van je favoriete drummer laten klinken. Je drums klinken zoals ze klinken.
Wat gaat er voor de rest nog gebeuren?
Social Media
Natuurlijk moet je tijdens het studioproces ook veel foto’s, video’s en content op jullie social-mediakanalen posten! Na het studioproces kunnen jullie hiermee doorgaan. Laat al jullie fans weten dat er een CD/EP/album aan zit te komen. Dit is eigenlijk ook een stukje marketing. Jullie moeten de fans ‘warm maken’ voor wat komen gaat. Bouw de spanning hiermee op. Jullie kunnen wellicht zelfs al een rauw stukje van jullie vers opgenomen muziek openbaren. Over dat product gesproken… dat moet natuurlijk ontworpen worden.
Design
Nadat jullie opname helemaal klaar is, is het tijd voor het designgedeelte. Jullie willen immers een CD, plaat, demo of wat dan ook produceren, en daarbij hoort een bepaald design. Hoe gaat de cover eruit zien? Welke kleuren gebruiken jullie en welk lettertype gebruiken jullie? Kiezen jullie voor een boekje bij de CD met alle songteksten? Wie willen jullie allemaal bedanken? En niet onbelangrijk: hoeveel willen jullie produceren?
Je kunt dit natuurlijk ook al voor de opnames voorbereiden, zodat jullie zo snel mogelijk na de opnames alles in gang kunnen zetten.
Verspreiden die handel!
Misschien een beetje een aggresieve kop voor deze paragraaf… maar ik heb al gezegd dat jullie als band niet de enige zijn die trots zijn op jullie product (ik ga er in deze paragraaf voor het gemak even vanuit dat jullie als band verder willen komen). Er zijn tal van kleine bandjes die proberen op te vallen tussen de massa, in de hoop op een doorbraak. Dit heeft deels met de kwaliteit van de muziek te maken, maar ook deels met een factor geluk. Gebruik dus elke kans om jullie muziek kenbaar te maken en als het even kan bij personen uit de muziekindustrie. Zij kunnen jullie op weg helpen in muziekland.
Je hebt waarschijnlijk gemerkt dat er een hoop bij komt kijken. Er komt echter een moment dat jullie CD/plaat/EP op de deurmat valt. En dan is het genieten. Genieten van wat jullie hebben gemaakt en elkaar complimenteren voor alle vette breaks en solo’s.
Heb jij ervaring in de studio of heb je vragen? Stel ze hieronder!
